Operetka
Baron cygański
Operetka w 3 aktach
Johann Strauss
Laco Adamik
Tomasz Tokarczyk
Tomasz Tokarczyk
2
godziny
40
minut
szczegóły
informacje
czas trwania
2
godziny
40
minut
|
1
przerwa
kompozytor
Johann Strauss
libretto
Ignaz Schnitzer wg opowiadania „Saffi” Maurycego Jokaya, przekład: Krystyna Chudowolska
premiera światowa
Wiedeń, 24.10.1885
polska premiera
Warszawa, 6.07.1886
premiera w Operze Krakowskiej
19.06.2010
przekład
Krystyna Chudowolska
opis
Po latach nieobecności do majątku powraca młody dziedzic Sandor. Cyganka wróży mu bogactwo i rychły ślub. Jego sąsiad, zachłanny prostak Żupan, chce wydać za niego swoją córkę, Arsenę. Sandorowi podoba się dziewczyna, ale ona kocha innego. Toteż stawia przed kandydatem na męża trudny do spełnienia warunek: poślubi go, gdy zdobędzie on tytuł barona. Sandor nie zniechęca się, zamierza starać się o tytuł u cesarza, ale zanim na niego zasłuży, trafia do obozu Cyganów, gdzie spotyka piękną Saffi.
plakat
autor plakatu
Andrzej Pągowski
realizatorzy i obsada
realizatorzy
Reżyseria: Laco Adamik
Kierownictwo muzyczne: Tomasz Tokarczyk
Scenografia i kostiumy: Barbara Kędzierska
Choreografia: Katarzyna Aleksander-Kmieć
Reżyseria światła: Dariusz Pawelec
Przygotowanie chóru: Marek Kluza
Kierownictwo muzyczne: Tomasz Tokarczyk
Scenografia i kostiumy: Barbara Kędzierska
Choreografia: Katarzyna Aleksander-Kmieć
Reżyseria światła: Dariusz Pawelec
Przygotowanie chóru: Marek Kluza
obsada
SAFFI | Iwona Socha (16, 18 VI), Anna Wiśniewska-Schoppa (17 VI)
SANDOR BARINKAY | Adam Sobierajski
OTTOKAR | Jarosław Bielecki
ARSENA | Karolina Wieczorek
PIOTR HOMONAY | Adam Szerszeń
KALMAN ŻUPAN | Michał Kutnik
CZIPRA | Magdalena Barylak
MIRABELLA | Agnieszka Cząstka-Niezgódka
CARNERO | Janusz Dębowski
PISARZ | Wiesław Popiołek
JANOSZ | Stanisław Knapik
PALI | Jan Migała
FERKO | Marcin Herman
ORKIESTRA, CHÓR i BALET OPERY KRAKOWSKIEJ
dyrygent: Joachim Kołpanowicz
SANDOR BARINKAY | Adam Sobierajski
OTTOKAR | Jarosław Bielecki
ARSENA | Karolina Wieczorek
PIOTR HOMONAY | Adam Szerszeń
KALMAN ŻUPAN | Michał Kutnik
CZIPRA | Magdalena Barylak
MIRABELLA | Agnieszka Cząstka-Niezgódka
CARNERO | Janusz Dębowski
PISARZ | Wiesław Popiołek
JANOSZ | Stanisław Knapik
PALI | Jan Migała
FERKO | Marcin Herman
ORKIESTRA, CHÓR i BALET OPERY KRAKOWSKIEJ
dyrygent: Joachim Kołpanowicz
bilety
Kategoria A
miejsca I
Loża Marszałkowska
140 zł
miejsca II
Amfiteatr rzędy IV-IX
95 zł
miejsca III
Amfiteatr rzędy I-III i X-XII
75 zł
miejsca IV
Amfiteatr miejsca boczne i rzędy XIII-XIV;
Loże boczne Prawa i Lewa (piętro);
Balkon rzędy I-II
45 zł
miejsca V
Balkon rzędy III-IV
35 zł
libretto
Akcja toczy się w południowych Węgrzech w połowie XVIII wieku.
AKT I
Sandor Barinkay, młody węgierski szlachcic, powraca do domu po latach tułaczki. Komisarz królewski z Wiednia Carnero przywraca mu prawo własności do rodzinnych ziem. Ojciec Barinkaya utracił je z powodu podejrzenia o współpracę z Turkami. Ziemia jest zaniedbana, zamek popada w ruinę. Część majątku zagarnął mieszkający w pobliżu hodowca świń Kalman Żupan. Nowego dziedzica wita stara Cyganka Czipra wróżbą o bogactwie i miłości. Żupan, który nie chce stracić swojej hodowli, postanawia wydać za Barinkaya swoją córkę Arsenę. Tymczasem dziewczyna kocha z wzajemnością Ottokara, syna swojej guwernantki Mirabelli. Młodzi ukrywają uczucie przed światem – Arsena wie, że ojciec nie zgodzi się na jej małżeństwo z nie posiadającym majątku Ottokarem. Tymczasem Żupan, aby wprowadzić swój zamiar w czyn, zaprasza przybyłych do swojego domu.
Podczas spotkania okazuje się, że Mirabella jest żoną komisarza Carnery, zaginioną przed laty podczas działań wojennych, a Ottokar to ich syn. Tymczasem Arsena przyjmuje nowego konkurenta chłodno obiecując oddać mu rękę, gdy ten zasłuży na tytuł barona. Gdy Barinkay opuszcza dom Żupana, spotyka młodą Cygankę Saffi, która śpiewa pieśń, znaną mu z dzieciństwa. Wraz z Cziprą i Saffi jest świadkiem nocnej schadzki Arseny i Ottokara. Urażony nieszczerością córki Żupana przyjmuje przyjaźń Cyganów, koczujących na jego ziemi. Godzi się zostać cygańskim wojewodą. Ma w tym przekorny cel: z tytułem „barona cygańskiego” ponownie stuka do drzwi Żupana, by prosić o rękę jego córkę. Arsena odrzuca jednak oświadczyny, on w odpowiedzi ogłasza swoje zaręczyny z Saffi. Zgromadzeni uznają zdarzenie za obraźliwe wobec Arseny, dochodzi do awantury. Tylko zaskoczona obrotem sprawy Saffi jest szczęśliwa.
AKT II
Dzięki „magicznym zdolnościom” Czipry, Barinkay odnajduje legendarny skarb turecki. Do obozu cygańskiego przychodzi Żupan, ciągnąc ze sobą worki ze srebrem – chce odkupić ziemie od Barinkaya, ale ten się nie zgadza. Carnero, teraz poplecznik Żupana, zamierza zarekwirować skarb, lecz właśnie nadjeżdża książę Homonay na czele oddziału huzarów, by werbować ochotników na wojnę w Hiszpanii.
Barinkay zgłasza się do służby przekazując skarb na potrzeby wojska. Żupan także zostaje wcielony do armii, a jego worki ze srebrem – zarekwirowane.
Książę Homonay zarządza, by panie czekały na swych ojców i mężów w bezpiecznym Wiedniu. Arsena i jej guwernantka, pani Carnero, nie chcą podróżować wspólnie z Saffi, „cygańską przybłędą”. Wtedy Czipra ujawnia, że Saffi nie jest Cyganką a księżniczką, córką ostatniego z panów tej prowincji, co potwierdza książę Homonay. Pocałunkiem w rękę uznaje prawo Saffi do książęcego tytułu. Teraz Barinkay czuje się niższy stanem od Saffi, niegodny księżniczki. Odchodzi zgnębiony do szeregów księcia.
AKT III
Wiedeń. Po dwóch latach żołnierze powracają z wojny. Czeka na nich Saffi razem z Mirabellą, Carnero, Arsenà i przyjaciółmi.
Pierwszy pojawia się Żupan. W nagrodę za udział w walkach zostaje mianowany dożywotnim dostawcą wieprzowiny dla armii. Otokar, teraz syn komisarza Carnero, otrzymuje rękę Arseny. Bohaterstwo Barinkaya na wojnie zostaje nagrodzone. Książę przyznaje mu tytuł barona, zwrot majątku, order oraz rękę zakochanej w nim księżniczki Saffi.
recenzje
Paweł Dybicz, „Przegląd”, 1.07.2010 r.
Po operowym arcydziele („Carmen”) Opera Krakowska wystawiła w ramach XIV Letniego Festiwalu kolejny hit nad hitami, operetkę „Baron cygański”. Nieważne są w niej realia historyczne, miałkość libretta. Liczy się muzyka Johanna Straussa, gdzie obok walca królują melodie cygańsko-węgierskie. Do nich nie trzeba przekonywać. Do krakowskiej inscenizacji reklamowanej na plakatach grafiką Andrzeja Pągowskiego też nie. Magia tytułu operetki działa sama. Toteż słusznie reżyser Laco Adamik wyszedł z założenia, że nie ma co udziwniać, a jedynie dołożyć trochę gry scenicznej, w czym pomogło mu filmowe doświadczenie. To samo można powiedzieć o scenografii Barbary Kędzierskiej - oszczędna, ale zauważalna - jak i kostiumach Katarzyny Aleksander-Kmieć. (...) Dobrze wypadli Przemysław Firek w roli Piotra Homonay i Bogdan Kurowski, którego Kalman Żupan budzi śmiech i może uchodzić za współczesnego „króla świń”. Osobny rozdział to Ewa Vesin w roli Saffi. Wyraźnie górowała nad pozostałymi śpiewakami, jej liryczny, ale i donośny głos podkreślał niezapomniane kompozycje króla walca. Pochwały należą się też dyrygentowi Tomaszowi Tokarczykowi, któremu udało się nie tylko umiejętnie poprowadzić orkiestrę, solistów i chór, ale nadać przedstawieniu tempo i wyrazistość.
Anna Woźniakowska, „Ruch Muzyczny”, 30.07.2010 r.
Mocną stroną krakowskiej inscenizacji „Barona cygańskiego” jest przygotowanie muzyczne. Orkiestra pod batutą Tomasza Tokarczyka na obydwu spektaklach grała starannie, szlachetnym dźwiękiem i z temperamentem nieodzownym w muzyce Straussa. Ładnie brzmiał chór (przygotowanie Marek Kluza). Dobrze wywiązali się ze swych zadań soliści. W Sandora Barinkaya wcielił się Adam Sobierajski. Z radością obserwuję rozwój tego młodego artysty, bardzo muzykalnego i mającego wiele młodzieńczego wdzięku i scenicznej swobody. W rolę Saffi wcieliły się dwie artystki, tworząc interesujące acz zupełnie inne postaci. Dorota Laskowiecka obdarzona lirycznym sopranem była dziewczęco delikatna. Ewa Vesin dysponująca znacznie mocniej szym głosem o ciemnej barwie (artystka z powodzeniem śpiewa Carmen) stworzyła postać bardziej zdecydowaną, chwilami wręcz drapieżną. W partii Ottokara dobrze spisali się Jan Nosal i Marcin Kotarba. Wybornie partnerowały im - głosowo i aktorsko - Joanna Moskowicz i Katarzyna Oleś-Blacha obsadzone w roli Arseny. W akcie III obie brawurowo zaśpiewały Straussowskie „Odgłosy wiosny” stanowiące tło dla interesującego układu baletowego. Do pełni obrazu dodać jeszcze trzeba pełnych dowcipu Bogdana Kurowskiego i Przemysława Reznera w partii Kolomana Żupana, demoniczną Bożenę Zawiślak-Dolny w roli Czipry, dostojnego Homonaya w wykonaniu Krzysztofa Witkowskiego i Przemysława Firka, Małgorzatę Ratajczak jako Mirabellę oraz Janusza Dembowskiego i Franciszka Makucha jako zabawnego komisarza Carnero. Dobrze spisali się także wykonawcy mniejszych ról. Sądzę, że muzyczny poziom inscenizacji „Barona cygańskiego” w Operze Krakowskiej zapewni jej powodzenie u melomanów.
nadchodzące spektakle z tego gatunku
/