Nowa Opowieść Wigilijna

Charles Dickens (1812-1870), uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela angielskiej powieści społeczno-obyczajowej XIX wieku, dał w swej twórczości liczne dowody ogromnej wrażliwości na odwieczne ludzkie ułomności, niesprawiedliwość społeczną i krzywdę ludzi ubogich. Ten bystry obserwator, obdarzony wybitnym talentem literackim, zręcznie łączył realistyczne, drobiazgowe opisy ludzi i środowisk z elementami humoru i satyry, a także, tu i tam, z atmosferą baśniowego liryzmu. Dzięki temu stał się niebanalnym kronikarzem życia ówczesnego Londynu, zdobył ogromną popularność i wpisał się na stałe do kanonu światowej literatury.

„Opowieść wigilijna”, napisana w stylu wiktoriańskim i opublikowana po raz pierwszy w 1843 roku pod tytułem A Christmas Carol. In Prose. Being a Ghost Story of Christmas, ukazuje przemianę Ebenezera Scrooge’a, skąpca, mizantropa i wyzyskiwacza, zachodzącą w Wigilię Świąt Bożego Narodzenia. Jest on samotnikiem, który nienawidzi ludzi i dba jedynie o pomnażanie swego bogactwa. W nocy odwiedza go duch zmarłego wspólnika, Jakuba Marleya, odbywającego pokutę w okowach łańcucha win, który wykuł dla siebie za życia. Ta nagła wizyta, której celem jest uchronienie Scrooge’a przed podobnym losem, doprowadza w efekcie do jego moralnej odnowy. Od 2017 roku „Opowieść wigilijna” jest w Polsce lekturą obowiązkową dla uczniów VII klasy szkoły podstawowej.

Nowela Dickensa wielokrotnie stawała się kanwą dla realizacji teatralnych i filmowych. Jej treść i przesłanie jest też źródłem inspiracji dla twórców spektaklu muzycznego pt. „Nowa opowieść wigilijna”, przygotowanego w Operze Krakowskiej w ramach programu Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu „Zamówienia kompozytorskie”, którego operatorem jest Narodowy Instytut Muzyki i Tańca. Przygotowując scenariusz przedstawienia, jego autor i reżyser, Wojciech Graniczewski nie korzystał z tłumaczeń tekstu Dickensa, lecz stworzył nowe, oryginalne dialogi oraz teksty songów osadzone w realiach współczesnych. Twórcą muzyki do spektaklu jest Andrzej Zarycki, wybitny krakowski kompozytor muzyki teatralnej i filmowej, znany też szerokiej publiczności jako autor wspaniałych pieśni, takich jak „Skrzypek Hercowicz” czy „Na moście w Avignon” wykonywanych przez Ewę Demarczyk oraz „Song o ciszy”, z tekstem i w wykonaniu Jonasza Kofty. Każda epoka, każdy wiek i każde pokolenie ma swoje charakterystyczne cechy - specyficzne formy wyrazu i komunikacji, stylistykę artystycznej ekspresji, modę, technologię i oprawę cywilizacyjną. A jednak, jak uczy historia cywilizacji, niektóre cechy ludzkiej natury i nasze instynktowne zachowania pozostają niezmienne. Są to pierwotne wzorce symboli, postaci, zdarzeń i schematów działania, głęboko zakorzenione w ludzkiej psychice zwane archetypami (z greckiego arche – początek i typos – typ). Definicja psychoanalityczna określa je jako „strukturalne elementy zbiorowej nieświadomości, które są wspólne wszystkim ludziom na świecie”.

Podobnie jak XIX-wieczne dzieło Dickensa, nasza „Nowa opowieść wigilijna”, której akcja rozgrywa się w XXI wieku w środowisku pracowników korporacji, stawia nam na nowo odwieczne pytanie: „być czy mieć?. Przypomina też kilka uniwersalnych życiowych prawd: sensem ludzkiego bytu nie jest zdobywanie pieniędzy ani władzy, by życie miało sens, człowiek musi je przeżyć wśród ludzi, odczuwać ich bliskość i wsparcie, rozumieć ich problemy i pomagać im w potrzebie, bo taka postawa przynosi szczęście, a dobro zwycięża.

Opowieść Charlesa Dickensa należy do klasyki światowej literatury. Historia Scrooge'a, który stał się symbolem skąpca i nikczemnika, rozgrywa się w połowie XIX wieku w Londynie, ale dzięki zawartemu w niej ponadczasowemu przesłaniu, które jest też istotą „Nowej opowieści wigilijnej” stworzonej na scenie Opery Krakowskiej, nigdy i nigdzie nie straci na aktualności.

Naszą muzyczną opowieść o magicznych wydarzeniach wigilijnej nocy określamy jako „spektakl rodzinny”, adresowany do widzów od 12 do 112 lat.