Orfeusz w piekle

Prolog

Opinia Publiczna wyjaśnia swoją rolę w sztuce – jest współczesnym wydaniem chóru greckiego; nie tylko wyraża wątpliwości czy racje, ale czasem musi wkroczyć do akcji, gdy łamane są podstawowe prawa ustalonego porządku. Obiecuje tępić wszelkie przejawy zepsucia i stać na straży świętych więzów małżeńskich, zwłaszcza Rodziny!

Akt I.

Eurydyka i jej mąż Orfeusz, skrzypek, nauczyciel muzyki, są znudzeni sobą. Orfeusz ma romans z nimfą, która stała się jego natchnieniem, Eurydyka z pszczelarzem Arysteuszem. Właśnie biegnie do kochanka, gdy niespodziewanie na jej drodze pojawia się mąż. Spotkanie jest jeszcze jedną okazją do wyrażenia przez małżonków wzajemnej niechęci. Eurydyka nie może znieść mężowskiej gry na skrzypcach, on, artysta wpatrzony w siebie i żądny podziwu, jest głęboko urażony obojętnością żony wobec swojej twórczości. Na rozwód nie chce się jednak zgodzić, gdyż ten mógłby zaszkodzić jego reputacji i ciężko wypracowanemu stanowisku. Małżonkowie rozstają się – on idzie udzielać lekcji, ona biegnie na spotkanie z Arysteuszem, który okazuje się nie być wcale pszczelarzem, a ukrytym pod jego postacią bogiem świata podziemnego, Plutonem. Aby porwać Eurydykę do swojego królestwa Pluton uśmierca ją przy pomocy węża, co Eurydyka przyjmuje bez żalu. Jeszcze tylko napisze krótki list do Orfeusza, zawiadamiając go o swojej śmierci i szczęśliwa zstępuje w ramionach Plutona do piekieł. Orfeusz odnajduje list żony i cieszy się z niespodziewanego odzyskania wolności. Do akcji wkracza jednak chór oburzonych z Opinią Publiczną na czele, która nakazuje Orfeuszowi nie tylko ronić łzy z powodu śmierci żony, ale upomnieć się o przywrócenie jej życia. Orfeusz, przeklinając swój los, ulega.

Olimp. Bogowie śpią. Słodki sen przerywa powrót Diany z nocnej eskapady. Bogini opowiada o tragicznej stracie ukochanego – Akteona, przemienionego w jelenia. Jupiter przyznaje, że zrobił to dbając o opinię córki u śmiertelników. Do rozmowy włączają się bogowie, narzekając na nudę – nadmiar błękitu, nektaru i ambrozji oraz brak swobód. Omal nie dochodzi do rewolucji, gdy przybywa Merkury z wiadomością o uprowadzeniu Eurydyki przez Plutona i przybyciu jego samego na Olimp. Przebiegły bóg podziemi składa nieszczere hołdy swojemu bratu Jupiterowi, ten jednak nie daje się nabrać na pochlebstwa, strofując porywacza Eurydyki. Tymczasem bogowie znów podnoszą bunt, wypominają Jupiterowi obłudę i dwulicowość wymieniając jego romanse. Wiecznie podejrzliwa i zazdrosna Junona dostaje ataku histerii. Zamieszanie przerywa przybycie Orfeusza i Opinii Publicznej. Jupiter przyjmuje ich w pełni chwały, wcześniej uspokoiwszy nastroje na Olimpie. Orfeusz cytatem ze słynnej arii Glucka przedkłada swą nieszczerą skargę na śmierć żony, wskazując Plutona jako sprawcę. Jupiter nakazuje Plutonowi zwrot Eurydyki, sam postanawia zejść do królestwa umarłych, by dopilnować sprawy. Spragnieni mocnych wrażeń bogowie proszą, by zabrał ich do piekieł. Jupiter zgadza się.

Akt II.

Eurydyka ukryta w gabinecie uciech, prywatnym „buen retiro” Plutona, piekielnie się nudzi Jedyną jej rozrywką jest rozmowa ze strażnikiem Johnem Styxem, dawnym królem Beocji, który topi smutek w wodach Lety, upijając się nimi, by zapomnieć o przeszłości. Nagle pojawia się Pluton prowadząc Jupitera, któremu proponuje ubiór na bankiet, wydany na cześć przybyłych do podziemi bogów. Eurydyce udało się wyrwać z opieki Johna Styxa. Natyka się na Jupitera przemienionego przez Kupidyna w muchę. Po namiętnym duecie Jupiter odsłania zauroczonej Eurydyce swoją prawdziwą postać. Eurydyka jest zachwycona i gotowa uciec z kolejnym kochankiem.

Tymczasem trwa uczta. Eurydyka sławi wraz z chórem Bachusa. Bogowie ruszają do menueta, który zmienia się w diabelski galop. Korzystając z zamieszania Jupiter i Eurydyka próbują się wymknąć. Pluton nie dopuszcza do ucieczki, chcąc zatrzymać Eurydykę dla siebie. Przypomina Jupiterowi, że obiecał zwrócić Eurydykę Orfeuszowi. Nie w smak to Jupiterowi, ale obawia się potępienia przez Opinię Publiczną i ostatecznego upadku autorytetu Olimpijczyków. Znajduje więc wyjście z niewygodnej sytuacji. Stawia Orfeuszowi warunek: nie wolno mu odwrócić się, zanim nie opuści wraz z Eurydyką krainy umarłych.. Kiedy więc małżonkowie docierają do brzegów rzeki, Jupiter rzuca piorunem. Orfeusz odruchowo odwraca się i szczęśliwie traci żonę, może wrócić na ziemię w ramiona swojej muzy. Eurydyka zostaje bachantką w orszaku Jupitera. Niepocieszona Opinia Publiczna zatraca się wraz z innymi w opętańczym tańcu.