Dyrektor teatru

Komedia muzyczna w 1 akcie, przedstawiająca perypetie dyrektora, kompletującego zespół nowego teatru. Przesłuchanie na stanowiska komików i primadonn, targi o pozycje w zespole i oczywiście wysokość gaż kończą się serią awantur miedzy śpiewaczkami, potem aktorkami, a wszystko w atmosferze nacisku ze strony bankiera, skłonnego finansować przedsięwzięcie w zamian za zatrudnienie swojej faworyty. Ostatecznie dyrektor teatru tonuje emocje, by zwyciężyła… sztuka.

Mozart miał 30 lat. Pracował właśnie nad „Weselem Figara”, gdy zamówienie cesarza Józefa II  na 5 wstawek muzycznych do krótkiej sztuki Gottlieba Stephaniego jr. ( autora libretta do „Uprowadzenia z Seraju”), przerwało na dwa tygodnie komponowanie opery. Krótkie widowisko komediowe, rodzaj teatralnego divertimenta, miało uświetnić dworskie przyjęcie. Fabułę, będącą żartem  na aktorów i śpiewaków Mozart ozdobił błyskotliwą uwerturą w stylu buffo, dwoma popisowymi ariami  sopranistek, tercetem sopranów i tenora oraz finałowym „wodewilem”. Reszta była mówiona przez aktorów.

Premiera tego okolicznościowego dzieła odbyła się w oranżerii Schőnbrunnu w Wiedniu 2 lutego 1786 roku. Co ciekawe, te same uroczystości ozdobił utwór Antonio Salieriego „Prima la musica e poi le parole” („O wyższości muzyki nad słowem”), poruszający również temat teatru muzycznego. Jednak gdy pierwszy ukazywał świat artystów od kulis z ich  małostkami, drugi spierał się na temat sensu opery, jej estetyki. Salieri swoim dłuższym utworem (13 numerów) wygrał pojedynek z Mozartem tylko pozornie. Po kilku przedstawieniach „Prima la musica” prawie zniknęła ze scen, podczas gdy „Dyrektor teatru” obiegł niemal cały świat i pozostaje w repertuarze do dziś.

W dziejach Opery Krakowskiej tytuł ukazuje się po raz pierwszy. Materiał muzyczny komedii realizatorzy poszerzyli o arie z innych oper Mozarta, m. In. z „Idomeneo”, „Così fan tutte”, „Czarodziejskiego fletu”.