Loteria na mężów, czyli narzeczony nr 69

I nie mam wątpliwości, najnowsza inscenizacja „Loterii...” tchnie młodością, świeżością, lekkością, czyli czymś, czego oczekiwałem od doskonale wyreżyserowanej operetki. Sarę Troodwood zagrała Justyna Khil, wspaniale tworząc postać nieco zbuntowanej, ale świadomej swoich wyborów i wierzącej w miłość kobiety. Długo po spektaklu brzmiał mi w głowie przepiękny sopran Justyny Khil, zwłaszcza po solowym wykonaniu „Rozkazać sercu próżny trud”, ale i po emocjonalnych duetach z Adrianem Domareckim (Darly). Ich głosy współgrały ze sobą idealnie, uzupełniały się. Chyba najlepiej zabrzmiał (tu nazwa przeze mnie wymyślona) „Duet z kilofem”. Sam Domarecki idealnie poprowadził swoją postać rozmarzonego, zakochanego młodzieńca i... zaskoczył mnie całkiem niezłą grą aktorską. Scena, w której śpiewa: „Po raz pierwszy, kiedym ujrzał ja, oko moje zabłysło szczęścia łza” to jeden z piękniejszych momentów spektaklu. (...) Zmysł słuchu pobudzała Orkiestra Opery Krakowskiej, która partyturę Szymanowskiego wyniosła na najwyższy poziom doskonałości. Nie tylko dla miłośnika operetki było to wyjątkowe doświadczenie. (...) Na zakończenie chylę nisko głowę przed Chórem Opery Krakowskiej przygotowanym przez Janusza Wierzgacza. Poza wspaniale brzmiącymi głosami zafundowali mi Państwo wspaniałą zabawę, wcielając się w klubowiczów: Stare Panny i Wesołych Wdowców. (..) Zachwycony jestem inscenizacją „Loterii na mężów” Karola Szymanowskiego. Pośród wszelkich księżniczek, hrabianek i wdówek, pośród baronów, nietoperzy i wiedeńskiej krwi to bardzo odświeżające i inspirujące operetkowe doświadczenie.

(...) to pełnowymiarowa, znakomita prawie pod każdym względem operetka, która powinna, jeśli nie święcić triumfy, to odnosić poważne, frekwencyjne sukcesy, i to w każdym naszym teatrze operowym czy operetkowym! Świetna, barwna, pełna pomysłów muzyka, której nie powstydziliby się wymienieni wcześniej klasycy tego gatunku! Partie wokalne napisane ambitnie, może nie zawsze łatwo do realizacji, no i ciekawie zarysowane postaci…

Tym razem reżyserował Marcin Sławiński, prostą, dowcipną scenografię zbudowała Natalia Kitamikado, pasujące kostiumy zaprojektowała Izabela Chełkowska-Wołczyńska, a dialogi opracował Wojciech Tomczyk, który nie dość, że wpakował tam Sherlocka Holmesa i Herculesa Poirot, to również samego Szymanowskiego we własnej osobie.

Tomasz Konieczny z determinacją dąży do tego, aby przybliżyć nie tylko Wagnera, ale także mało znane polskie dzieła międzynarodowej publiczności. Wydarzenie rozpoczął gościnny występ Opery Krakowskiej. Przedstawili oni młodopolską operetkę “Loteria na mężów, czyli narzeczony numer 69” Karola Szymanowskiego.

Ta wesoła, pełna absurdów farsa z 1909 roku, której część dialogów zostało utraconych, przez długi czas pozostawała niepublikowana. Obecnie została odświeżona i przeredagowana, a grono bohaterów poszerzone o postaci Sherlocka Holmesa i Hercule'a Poirota. Mimo, że w warstwie melodycznej można było odczuć pewną powtarzalnośc, młodym, obiecującym solistom udało się zachwycić swoim występem.

(oryg.) Tomasz Konieczny stellt sich durchaus dieser Vergangenheit, will aber bewusst neben Wagner auch unbekannte polnische Werke einem hoffentlich bald auch wieder internationalen Publikum nahebringen. Den Anfang machte ein Gastspiel der Oper Krakau im mittelgroßen Danziger Opernhaus. Man gab die halbvergessene Jugendoperette „Lotterie für Ehemänner oder Verlobter Nummer 69“ von Karol Szymanowsky, eine vergnüglich alberne Farce, 1909 komponiert und unveröffentlicht geblieben, bei der inzwischen die Dialoge verlorengegangen waren.

Die hat man jetzt aktualisiert neugeschrieben und gleich noch Sherlock Holmes und Hercule Poirot eingebaut. Obwohl gefühlt die immergleiche Melodie variiert wurde, konnten die jungen, durchaus vielversprechenden Sänger glänzen. Auch ihnen will Konieczny eine Bühne bieten – so lange sie noch hier singen und nicht vom Ausland abgeworben werden.

Od czasu krakowskiej prapremiery “Die Männerlotterie” w 2007 roku wiele się zmieniło w kwestii międzynarodowego opracowania i adaptacji operetki. Bez wątpienia, przełomowym osiągnięciem było stworzenie przez Wojciecha Tomczyka nowych dialogów, które powstały na podstawie libretta Juliana Krzewińskiego-Maszyńskiego. Dzięki temu utwór, pomijany przez Szymanowskiego w swoim katalogu dzieł, stał się gotowy do wystawienia. (...) Adrian Domarecki w roli Darly’ego zachwyca publiczność swoim lirycznym i wyrazistym tenorem, a Justyna Khil jako Sara emanuje pewnością siebie i zdecydowaniem, jednocześnie wyrażając swój sprzeciw wobec ówczesnych marzeń młodocianych dziewcząt.

W miłość do technologii z 1908 roku wprowadza nas studio fotograficzne (z sympatycznym “dowódcą operacji”, Szymonem Raczkowskim w roli Charly'ego), natomiast epokę współczesną reprezentuje animowany, pełen nostalgii portret kompozytora Szymanowskiego. Na początku opowiada on postaciom i widzom o swojej oryginalnej operetce. Widzimy tu m.in. późne stylizacje i reformowane suknie w pastelowych kolorach (dzięki pracy Izabeli Chełkowskiej-Wolczyńskiej). Zespoły chóru, tańca i orkiestry z Krakowa bardziej oddają ducha Szymanowskiego, sięgając do frywolno-filigranowego operetkowego tonu początku XX wieku, niż do błyskotliwej satyry. To bardzo przyjemne wykonanie z wyraźnym założeniem konceptualnym.

(oryg.) Seit der Krakauer Premiere und Uraufführung von „Die Männerlotterie“ 2007 hat sich einiges an internationaler Operetten-Aufarbeitung und Erschließung getan. Gewiss ist die Neudichtung der verlorenen Dialoge durch Wojciech Tomczyk für das Textbuch von Julian Krzewiński-Maszyński eine Pionierleistung. Diese macht das Stück, welches Szymanowski nicht in sein Werkverzeichnis aufnahm, erst aufführungsbereit. (...) Der lyrisch-kernige Tenor Adrian Domarecki als Darly ist der vokale Bringer des Abends und Justyna Khil als Sara eine eroberungswillige Spröde mit klaren Ansagen gegen Jungmädchenträume von gestern.

Die Technikverliebtheit von 1908 bekommt man in einem Fotostudio zu sehen (Szymon Raczkowski als sympathischer Drahtzieher Charly), die der Gegenwart durch ein animiertes Nostalgie-Porträt des Komponisten Szymanowski. Dieses erzählt zu Beginn den Figuren und dem Publikum über sein originelles Operettenprodukt. Man sieht späte Tournüren und Reformkleider in Pastelltönen (Chełkowska-Wolczyńska), dazu leicht beschwingte Gruppenbewegungen ohne Champagner. Die Krakauer Chor-, Tanz- und Orchester-Kollektive zeigen eher die Nähe Szymanowskis zum frivol-filigranen Operettenton des jungen 20. Jahrhunderts als die funkelnde Satire. Gefällige Konfektion mit konzeptionellem Anspruch. 

Również muzycznie artyści z Krakowa pokazali się w Operze Bałtyckiej z jak najlepszej strony. Obok doświadczonych śpiewaków, takich jak Magdalena Barylak czy Tomasz Kuk, wystąpili młodzi adepci i absolwenci Akademii Operowej przy Teatrze Wielkim w Warszawie. Są jak "muzyczne czekoladki" z różnym nadzieniem, przy czym każda równie smaczna. Niestety, nie starczy miejsca, by napisać o każdym z nich. Teraz jednak chciałabym wyróżnić kontratenora Jakuba Foltaka, który w jednej, ale bardzo efektownej arii pokazał swoją wokalną błyskotliwość i precyzję śpiewu. W przyszłości chciałabym go zobaczyć w obsadzie Festiwalu Barokowego w Bayreuth.

Wszystko to pod batutą dyrektora artystycznego Opery Krakowskiej, Piotra Sułkowskiego, który nadał energii i mocy fragmentom humorystycznym oraz delikatności i ciepła partiom lirycznym. Z taką obsadą ta produkcja z powodzeniem mogłaby być wystawiana na całym świecie. Zalecałbym jedynie przetłumaczenie tekstu libretta na język niemiecki, gdyż jest to język ojczysty operetki.


(oryg.) Auch musikalisch zeigten sich die Künstler aus Krakau in der Opera Bałtycka von der Schokoladenseite. Neben erfahrenen Sängern wie Magdalena Barylak und Tomasz Kuk traten ebenfalls junge Adepten und Absolventen der Opernakademie von Teatr Wielki in Warschau auf. Sie sind wie „musikalische Pralinen“ mit unterschiedlichen Füllungen, aber alle gleich genussvoll. Es gibt leider nicht genug Platz, über jeden einzelnen zu schreiben. Nun möchte ich aber den Countertenor Jakub Foltak auszeichnen, der seine stimmliche Brillanz und sängerische Präzision in einer einzigen, aber sehr beeindruckenden Arie zeigte. Zukünftig würde ich ihn gerne in der Besetzung des Bayreuth Baroque Festivals sehen.

All dies geschah unter dem Dirigat des künstlerischen Leiters der Krakauer Oper, Piotr Sułkowski, der den humorvollen Fragmenten Energie und Kraft und den lyrischen Teilen Zärtlichkeit und Wärme verlieh. Diese Inszenierung könnte man in dieser Besetzung weltweit aufführen. Ich würde nur empfehlen, den Text des Librettos ins Deutsche zu übersetzen, da dies die Muttersprache der Operette ist.

Produkcja Opery Krakowskiej brawurowo rozpoczęła pierwszą edycję długo oczekiwanego festiwalu. Zapomniane dzieło ukazuje inną twarz naszego wielkiego kompozytora, a zwariowana, pełna absurdu i paradoksu inscenizacja wpisuje się bardziej magiczny świat srebrnego ekranu niż tradycji wiedeńskiej operetki.

Ideę zwariowanej treści doskonale ilustruje scenografia Natalii Kitamikado i ultrakolorowe kostiumy Izabeli Chełkowskiej-Wolczyńskiej, choć zbyt stonowana i za mało szalona jest w tej koncepcji choreografia Jarosława Stańka i Katarzyny Zielonki. Piotr Sułkowski, który poprowadził Orkiestrą i Chór Opery Krakowskiej postawił na uzdrowiskową wizję orkiestry, bliższą atmosferze kurortu i filmu niż eleganckiego Wiednia. Wspaniały muzyk bawiąc się orkiestrą i operując gęstą fakturą partytury wybrał raczej koncepcję brzmienia rozrywkowego bandu niż symfonicznej rozlewności straussowskiego walca. To bardzo dobrze współgrało z klimatem tego nieoczywistego dzieła.

Justyna Khil jako Sara potrafiła błysnąć i operetkowym wdziękiem, i operową tęsknotą mocnego sopranowego głosu. Jej ukochany Darly (Adrian Domarecki) starał się stylowo dorównać bohaterom Kálmána czy Lehára, ale ten liryczny tenor mógłby nie powiększać swojego wolumenu i bardziej pewnie sięgać gór. Szymon Raczkowski jako stonowany brat Charly pokazał muzyczne zacięcie – artysta może być w tej chwili dobrym barytonem lirycznym, nie zawsze jednak odpowiednio dotyka niskich dźwięków. Justyna Bluj (Miss Huck) operowała pięknym sopranem spinto. Dwóch detektywów: tenor Piotr Maciejowski (Sherlock Holmes) i kontratenor Jakub Foltak (Hercules Poirot) byli zabawni i przekonujący. Wszyscy oni mieli możliwość zaśpiewania u boku doświadczonych artystów. Tomasz Kuk kreował postać bohaterskiego ojca. Magdalena Barylak zaufała swojej vis comica. Stepan Drobit, bułgarski baryton, śpiewający na co dzień Amonasra w "Aidzie" czy Rigoletta, potrafił wcielić się w komicznego oszusta impresaria, bezbłędnie śpiewając po polsku.